Klinisch psycholoog. Draagt zorg voor de opvang van patiënten met gezondheids-en/of welzijnsproblemen. Hierbij kan het gaan om problemen gekoppeld aan emoties (zoals angst of stress), aan fysieke symptomen in verband met deze emoties, aan problematische gedragingen, aan relatieproblemen of ook aan psychische stoornissen.
Vanaf 1 september 2016, zal de klinische psychologie erkend worden als beroep in ket kader van de gezondheidszorg.
Neurovegetatief systeem, autonoom zenuwstelsel. Het systeem dat ons toelaat om diverse automatische functies van het lichaam te reguleren (hartritme, bloedsomloop, bloeddruk, ademhaling, spieractiviteit, spijsvertering etc.). Het omvat een versneller en een remmer.
Orthosympathische zenuwstelsel, sympathische zenuwstelsel. De versneller, het stress systeem, het waarschuwingssysteem van het organisme, het voorbereiden tot vluchten, aanvallen, of simpelweg het voorbereiden van fysische en/of intellectuele activiteit. Het funktioneert adhv adrenaline en is zeer nuttig voor onze overleving en/of onze prestaties als het kortstondig en beperkt in de tijd geactiveerd wordt.
Te veel activering : grote stress weerslag.
Parasympathische zenuwstelsel. De rem, diegene die ons helpt bij het inslapen, het ontspannen, het verteren van voedsel. Het funktioneert adhv acetylcholine.
Te veel activering : extreme vermoeidheid.
Hyperstimulatie van het orthosympathische stelsel, ook hypersympathicotonie of neurotonie genoemd, kan zeer uiteenlopende symptomen vertonen zoals pijn geassocieerd met spierspanning, hoofdpijn, agitatie, borstpijn, droge mond,, maagpijn, diarree of constipatie, zweten, hyperventilatie, gevoelens van duizelingheid, tintelingen in de uiteinden van de ledematen, seksuele stoornissen, een versnelling van de hartslag, een verhoogde bloeddruk,…
Een neurotonie zal op termijn dikwijls uitmonden in een terugkeer van de slinger, dus een hyperactivering van het parasympathische systeem, met wijdverbreide uitputting, daling van de bloeddruk, een neiging tot vagale ongemakken…
Wat hier belangrijk is om te begrijpen, is dat deze hyperstimulatie oorzaken van diverse problemen in het dagelijks leven kan hebben zoals, een aanhoudende pijn, problemen uit het verleden die nog niet geregeld zijn, een onafgewerkt rouwproces, een gebrek aan familiale of sociale ondersteuning bij problemen,etc.
We worden hier bovendien geconfronteerd met een probleem van het functioneren van de organen. Er is niets gebroken, er zijn geen letsels. Het is dus mogelijk om te de programmeren en vervolgens het systeem op een andere wijze te herprogrammeren.
Het is echter altijd verstandig om samen met Uw arts na te gaan of er geen organische oorzaken aan de basis liggen van deze symptomen. Wanneer blijkt dat het daadwerkelijk enkel gaat om een funktioneringsprobleem, is het mogelijk om met een herprogrammering van het systeem door specifieke methoden te beginnen.
De stressfactor. Dit is de prikkel, de trigger aan de oorsprong van de reaktie.
De reaktie van de stress. dit is de hele keten van fysiologische reacties, keten die gekoppeld is aan het in aktie brengen van het orthosympathisch systeem (zie hierboven).
De houding. Het gaat hier over de manier waarop we deze stressreaktie begrijpen en waarnemen. Deze houding zal zeer variëren van de ene persoon naar de andere, naargelang de stressfactor, maar ook van onze middelen, onze ervaringen, van de ondersteuning die beschikbaar is op dit moment enz...
Wanneer men geconfronteerd wordt met een sterke emotie waaraan wij geen plaats hebben kunnen geven, die we niet hebben kunnen integreren, dan kan dit evenement als een trauma worden ervaren. Of men nu zelf het slachtoffer is geweest, of getuige ervan, of men heeft vernomen dat een naaste een traumatische gebeurtenis overkomen is, het kan ons aantasten.
Of het gaat om “trauma’s met een grote T”, oorlogscènes, verkrachting, geweld, diefstallen, plotseling verlies van een geliefde, natuurrampen, ziekenhuisopnames en zeer vroege gezondheidsproblemen…
Of het nu gaat om “trauma’s met een kleine t”, herhaalde vernederingen, intimidatie, verwaarlozing, verbale agressie, etc. vooral in de kindertijd.
Ze kunnen ons alle kwetsen. Zelfs kleine op het eerste zicht onbelangrijke zinnetjes kunnen, als ze zich herhalen, ons op termijn een zekere kwetsbaarheid meegeven.
Deze kwetsbaarheid zal ons bij latere moeilijkheden sterker doen reageren.
Post traumatische stress-stoornis. Kan optreden wanneer een persoon geconfronteerd is geweest met een potentieel traumatische gebeurtenis. Deze symptomen duren minstens een maand en kunnen in sommige gevallen nog jaren aanhouden.
Het wordt gekenmerkt door :
Heroplevingen : nachtmerries, flashbacks, opdringerige herinneringen van het evenement, sterke reacties bij stimuli gekoppeld aan de traumatische gebeurtenis.
Het uit de weg gaan van elementen die herinneren aan het trauma, het kan gaan om herinneringen, plaatsen, objecten, acties…
Een hyperactivering van het orthosympathische zenuwstelsel (zie hierboven): hyper-reactiviteit, lichtgeraaktheid, opschrikkingsreakties, slapeloosheid, moeite om zich te concentreren...
Emotionele en cognitieve wijzigingen : hardnekkige negatieve overtuigingen over jezelf en de wereld, teveel of te weinig emoties voelen, onvermogen om bepaalde delen van het trauma te onthouden...
Wat paradoxaal en typisch is van post traumatische stress, is dat de persoon op rationale manier weet dat het trauma voorbij is, maar ze kan niet beletten de symptomen en gevoelens te ondergaan. Een deel van het systeem weet dat het trauma voltooid is, terwijl een ander deel erin vastzit. Dit verklaart dat men kan doorgaan met het reproduceren van bepaalde acties, sommige emoties te voelen, zonder echt te weten waarom. Deze gedragingen of emoties zijn destijds nuttig geweest, maar zijn het nu niet meer.
Wanneer de delen die geblokkeerd zijn gebleven in het verleden voelen dat de moeilijke gebeurtenissen voorbij zijn, dan houden de gedragingen en de emoties verbonden met deze gebeurtenissen spontaan op, omdat ze geen nut meer hebben in het heden.
Praten over traumatische gebeurtenissen is niet noodzakelijkerwijs voldoende om verder te gaan. Specifieke methoden zoals EMDR of de LI laten het hele systeem toe te voelen dat het evenement voltooid is. Het zal worden geclassificeerd als voltooid op dezelfde manier als de andere beleefdde gebeurtenissen.
Complexe trauma's. Wanneer er herhaalde en oude trauma’s geweest zijn, kan men de storingen waarnemen in de regulatie van emoties, gedragsstoornissen, somatische, relationele, dissociatieve stoornissen (zie hieronder) maar ook identiteitsstoornissen die werkelijk diepgaand de persoonlijkheid van getraumatiseerde personen aantasten.
Dissocitieve stoornissen. Tijdens een “normale” ontwikkeling, worden onze verschillende belevenissen, ervaringen, geïntegreerd in een relatief stabiel geheel, dat een levensverhaal vormt en een zelfbewustzijn, dat nog verder zal worden versterkt door nieuwe ervaringen, gebeurtenissen en onze reactie op deze. Dit zelfbewustzijn is het gevoel en het beeld van wie men is.
“Deze belevenis behoort mij toe, ik ben het wel degelijk, in deze gebeurtenissen, aangenaam of onaangenaam”. “Ik heb het gevoel dat wat ik hier heb gedaan, gevoelt, gedacht, ervaren heb, mij wel degelijk toebehoort”. Deze integratie laat ons autobiografisch geheugen toe zich harmonieus te ontwikkelen.
De term “dissociatie” omvat de scheiding, het gebrek aan integratie van elementen die gekoppeld waren. Het kan tijdelijk voorkomen wanneer je moe bent, ziek of onder druk staat. Het kan chronisch worden wanneer vele, zich herhalende trauma’s voorkomen in de kindertijd. Dan wordt het een modus operandi. Naar de toekomst toe zal elk element die aan dit trauma doet herinneren een her-dissociate teweegbrengen. Door dit gebrek aan integratie zullen sommige belevenissen beschouwd worden als niet deel uitmakende van de eigen person.
“Deze belevenissen behoren mij niet toe, ik ben niet diegene die bang is in deze belevenis.” Dissociatie is aan de basis een afweermechanisme dat toelaat zich te beschermen en dus de overleving te garanderen. De traumatische ervaring wordt losgekoppeld, opzij gezet om zichzelf te beschermen tegen extreme emotionele sensaties. De jonge leeftijd, de mate van ernst van het trauma, het chronische karakter van de beleefdde gebeurtenissen en het gebrek aan ondersteuning tijdens de moeilijke gebeurtenissen zullen de dissociatie vergemakkelijken.
Een goede uitleg van de peri-traumatische dissociatie (tijdens een traumatische situatie), in het frans op Dailymotion.
De dissociatie kan verschillende niveaus aantasten, verschillende symptomen voortbrengen :
Dissociatieve amnesie : een herinnering wordt uit het geheugen verwijderd.
Depersonalisatie : wanneer er een verlies van zelfbesef plaatsvindt, kan men een gevoel van ontkoppeling ten opzichte van het eigen lichaam ervaren, zich voelen alsof men niet in zijn eigen is.
Derealisatie : de perceptie van de omgeving verandert, de wereld lijkt onwerkelijk.
Men kan ook aan indringende beelden lijden die automatisch voorkomen, bizarre gewaarwordingen die ons niet lijken te behoren, gedragingen die uit het niets lijken te komen.
Men kan pijnen ervaren die geen medische reden hebben.
Sommige mensen horen stemmen in het hoofd.
Er kan een onzekerheid met betrekking tot zijn eigen persoonlijkheid ontstaan, een verwarring of een wijziging van de identiteit.